جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یا دقت در آراء و نظریات علماء علوم قرآنی، این نظریه که علت اساسی توحید مصاحف در عصر عثمان، اختلاف قراآت رایج در عهد وی بوده است، بیش از هر مطلبی به چشم می خورد. به عقیده نگارنده با رجوع به مصادیق ذکر شده در اختلاف قراآت – که در منابع به فراوانی از آن یاد شده – و با توجه به تعاریف مصطلح قرائت و قراآت، می توان نظریه رایج را، قابل نقد و بررسی دانست؛ بنابراین باید ریشه های اختلاف قراآت را بار دیگر مورد بررسی قرار داد و عوامل اساسی اختلاف را از عوامل فرعی بازشناخت، و سپس با تطبیق مفهوم و معنای قرائت بر عوامل مذکور، دریافت که آیا می توان آن عوامل را مصداقی از اختلاف در قرائت دانست تا موجبی برای توحید مصاحف باشد یا نه؟

چکیدهبحث ارتداد از مسائل مهم و روز جامعه‌ی امروزی به شمار می‌آید که ابعاد گوناگون آن در علم کلام- فقه- تفسیر و تاریخ قابل پیگیری می‌باشد و ضایعه‌ی ارتداد و بازگشت از دین حق به کفر یکی از خسارات مهم و جبران ناپذیری است که در طول تاریخ ادیان الهی بروز کرده است و شبهات و اشکالات گوناگونی با استناد به اصولی که در قرون اخیر از سوی مکاتب فلسفی غرب مطرح شده و تعارضی که میان احکام ارتداد با مقولاتی چون حقوق بشر با آزادی عقیده و آزادی بیان با مفهوم غربی آن احساس می‌شود بوجود آورده است.مقایسه و روشن شدن مفهوم ارتداد در ادیان توحیدی- بررسی علل و عوامل ارتداد، انواع و موجبات ثبوت ارتداد و احکام مرتد و مجازات آن و بررسی ارتداد در منابع حقوقی و کیفری و بررسی موضوع ارتداد و رابطه آن با آزادی عقیده از اهداف و کاربردهای مورد انتظار این رساله می‌باشد.همه ادیان توحیدی ارتداد را جرم دانسته‌اند چون ارتداد را یک نوع پیمان‌شکنی به حساب آورده‌اند زیرا در هنگامی که فرد وارد دین توحیدی برتر می‌شود با خدای خود پیمان می‌بندد که به توحید- نبوت و معاد و ضروریات دین معتقد و پای‌بند باشد اما وقتی که مرتد می‌شود پیمان‌شکنی می‌کند و آن چه را که قبلاً به آن ملتزم و متعهد شده زیرپا می‌گذارد از طرفی باور محکم جامعه را نیز دچار تزلزل می‌نماید و گویا وارد یک نوع جنگ با دین شده است. لذا جا دارد طبق دستور الهی و احکام شرعی کیفر و مجازات ببیند.در ادیان توحیدی امور متعددی از جمله ترک و انکار اسلام «انکار اصول دین»، «انکار ضروریات دین»، سب و تمسخر خداوند و انبیای الهی، «امامان»، «ملائکه» یا ضروریات دین، «سجده بر بت» ،هتک حرمت کتاب مقدس و… از موجبات ارتداد برشمرده شده است.لذا بر اساس این عوامل مجازات مرتد در ادیان توحیدی را قتل ،«اعدام»، «سنگسار»، سوزاندن و… قرار داده‌اند.

درکتاب مقایسه ادیان از منظر فقه، یهودیّت و اسلام، که ترجمه فصلهای دوم تا پنجم آن در این رساله ارائه شده است، مشخّصه‌های فقه اسلامی و فقه دین یهود در کنار هم نشانده شده‌اند که این کار، فضای مناسبی را برای فهم بهتر شریعت هر یک از این دو دین توحیدی مهیّا می‌کند. آنچه به عنوان منابع مکتوب در فصل اول رساله مطرح شده قرآن، و کتابهای فقهی مثل رساله شافعی و موطّأ مالک، صحیح بخاری و مسلم و در بخش یهودیّت، تورات، میشناه و تلمود را دربرمی‌گیرد. فصل دوم منابع عقلی‌ای است که در استنباط شرعی به کار گرفته می‌شود و اجماع، اجتهاد (اعمّ از اجتهاد به رأی و قیاس)، و استحسان و استصلاح را دربرمی‌گیرد. در بخش قیاس و اجتهاد بیشتر بر آرای شافعی اشاره شده است. در بخش یهودیت،میدراش، استدلال از طریق بررسی شباهتها و تفاوتها، دسته‌بندی طبقاتی، و دیالکتیک تلمودیبا ذکر مثالهایی از تلمود و توسفتا بررسی شده است. در فصل سوم هم به کارکرد نهادهای فقهی اسلام و دین یهود اشاره شده است. نتیجه‌گیریهای هر فصل هم جمع‌بندیِ اجمالی‌ای از آنچه در هر فصل مطرح شدهاست را ارائه می‌کند.

معرفت گمشده انسان است و انسان برای رسیدن به آن، مطابق فطرتش، ابزارهایی استخدام کرده‌است که مهم‌ترین آنها عقل و وحی می‌باشند، از این رو شناخت جایگاه، اهمیت و نسبت میان آنها برای بشر حائز اهمیت است. و به دلیل اختلاف در این مسائل، می‌توان با شناخت عقاید دیگران، موجبات رفع اشکال از عقاید خود و یا دیگران را به وجود آورد و با شناخت اشتراکات موجود بین مکاتب مختلف، موجب نزدیکی ملت‌ها و کم شدن اختلافات و درگیری‌ها شد. برای رسیدن به این اهداف، نگارش پایان‌نامه‌ای درباره دو دین اسلام (شیعه) و یهود به صورت تحقیق کتابخانه‌ای، با مراجعه به کتب مقدس این دو دین و آثار کلامی و فلسفی پیروانشان، آغاز گردید تا بتوان از نتایج آن در محافلی که به دنبال گفتگوی ادیان و تمدن‌ها هستند بهره برد و نتیجه حاصل از آن به اختصار این است: بر اساس کتب مقدس این دو دین که حاصل وحی الهی هستند و پیروان هر دو دین، اعتقاد راسخی به حجیت آنها دارند، عقل یکی از نعمت‌های خداوند است که انسان‌ باید به آن رجوع کند و از معارفش بهره ببرد، پیروان این دو دین معتقدند که با وجود محدود بودن معارف این دو ابزار معرفتی، معارف آنها تطابق کاملی با هم دارند، اما در عمل، یهودیان از دخالت دادن عقل در حوزه‌هایی که وحی در آنها اظهار نظر کرده، پرهیز کرده‌اند و فقط افراد خاصی در بخش‌هایی از اصول دین از عقل استفاده کرده‌اند که این عمل آنها مورد تأیید هم‌کیشانشان قرار نگرفته است و لاکن اکثر مسلمانان از معارف عقلانی در کنار داده‌های وحیانی استفاده کرده‌اند و در میان آنها، غالب شیعیان هم در اصول و هم در فروع دین، از عقل بهره‌ها برده‌اند و در مواضع مختلف، وظایف مختلفی برای عقل در رابطه با وحی تبیین نموده‌اند مثل مفتاح، معیار، مصباح، مویّد، مکمّل، مدافع و ... و در مورد عملکرد وحی نسبت به عقل نیز مسائل مختلفی را ذکر کرده‌اند مثل مشوّق، مرشد، زمینه‌ساز، مکمّل و ... .